Hastalığı olan kişilerin yemek yiyememesi birçok sebeple ilişkilendirilebilir. Tedavi sürecinde kullanılan ilaçların yan etkileri yemek yeme isteğini azaltabilir. Ağız, yutak ve mide bölgesindeki ağrılar veya disfaji, yani yeme bozukluğu, yemek yeme sürecini engelleyebilir. Mide bulantısı, kusma, ishal gibi sorunlar da yemek yeme isteğini azaltabileceği gibi kanser tedavisi sırasındaki yan etkiler de yemek yeme kapasitesini azaltabilir. Bununla birlikte, protein eksikliği, yetersiz beslenmeye neden olabilir ve yemek yeme isteğini azaltabilir. Beyin hasarı, felç veya diğer nörolojik rahatsızlıklar da yemeği yutmada veya yeme bozukluğunda zorluk çıkarabilir. Bu nedenlerden dolayı, hastalar yemek yiyememeleri durumunda doktorlarına başvurmalı ve onların yönlendirmelerine uygun bir şekilde hareket etmelidir.
Yan Etkiler
Tedavi sürecinde kullanılan ilaçların yan etkileri birçok hastada yemek yememe sorununa neden olabilir. Özellikle kemoterapi veya radyoterapi gibi ağır tedavilerin yan etkileri mide bulantısı, kusma, ishal gibi sindirim sistemi problemleridir. Ayrıca, bazı ilaçlar ağız kuruluğu, tat almama veya aşırı asitli mide gibi sorunları da beraberinde getirebilir. Bu yan etkiler yemek yemeyi önemli ölçüde etkiler ve hastanın diyetini kısıtlar. Bu nedenle doktorların hastalara ilaç reçete ederken yan etkileri hakkında bilgi vermesi önemlidir.
Ağrı ve Disfaji
Hastalıkların tedavi sürecinde ağız, yutak veya mide bölgesinde ağrılar ve disfaji (yutma bozukluğu) görülebilir. Bu durum yemeği yemeyi zorlaştırır hatta bazen mümkün olmaz hale getirir. Ağrıya neden olan sorunlar arasında ağız yaraları, diş ağrısı, reflü, ülserler ve enfeksiyonlar sayılabilir. Disfaji durumunda ise yutma bozukluğu nedeniyle yemekler yutulamaz veya yemek borusuna takılabilir. Bu durumda doktor, hastaya yutması kolay ve püre kıvamında yiyecekler gibi özel bir diyet programı önerir. Hasta bu sayede yemek yeme sürecini kolaylaştırır ve yemeklerin besin değerlerini kaybetmemiş olur.
Mide Ruhatsızlıkları
Hastalıkla mücadele eden kişilerde, mide bulantısı, kusma, ishal gibi sorunlar sık rastlanan durumlardır. Bu durumlar yemek yeme isteğini azaltabilir ve bunun sonucunda hastanın yetersiz beslenmesi mümkündür. Kişinin midesindeki rahatsızlıklar nedeniyle daha az yemek yemesi, kilo kaybına ve kendini zayıf hissetmeye neden olabilir. Bu nedenle, doktorlar genellikle hastaları tedavi sürecindeki mide sorunları hakkında bilgilendirir ve mideyi rahatlatıcı ilaçlar yazabilirler.
Bununla birlikte, hasta yakınları, hastaların mide sorunlarıyla baş etmelerine yardımcı olabilecek yiyeceklerin alımını artırmak için alternatif yollar keşfedebilirler. Örneğin, meyve suları ve sulu meyveler, mideyi rahatlatmayı sağlar. Ayrıca, hasta her zaman güçlü bir protein kaynağı tüketmelidir, ancak birden fazla küçük öğünden oluşan bir diyet programı da bir seçenek olabilir. Hastalık, tedavi sürecinde güçsüz hissetmenize neden olsa da, sağlıklı bir beslenme programını takip etmek size daha fazla enerji verebilir.
Kanser Tedavisi Yan Etkileri
Kanser tedavisi, hastanın vücudunda önemli değişikliklere yol açabilir ve yemek yeme kapasitesini azaltabilir. Kemoterapi, radyasyon tedavisi ve cerrahi gibi tedaviler, hastanın iştahını, mide bulantısını, tat alma hissini, ağız kuruluğunu ve yiyeceklerin tadını değiştirebilir. Bazı hastalar ise tedavi sürecinde ağız yaraları, ödem ve kabızlık gibi semptomlar yaşayarak yemek yemekte zorluk çekebilirler. Bu gibi durumlarla başa çıkmak için hastaların, beslenme uzmanları tarafından hazırlanan özel diyet planlarına uyarak, protein takviyeleri ve sıvı gıdalar tüketerek, ağrıyı kontrol altına alarak beslenme şekillerini değiştirmeleri önerilir.
Protein Eksikliği
Protein, vücudumuzun çalışması için hayati bir öneme sahiptir. Protein eksikliği, yetersiz beslenmeye neden olabilir ve bağışıklık sistemi, kas kütlesi, kemik yoğunluğu gibi önemli fonksiyonlarda zayıflama görülebilir. Ayrıca, protein eksikliğinin yemek yeme isteğini azaltabileceği de bilinmektedir.
Bu sebeple, protein eksikliği yaşayan hastaların tıbbi danışmanlarıyla görüşerek, yeterli protein alımını sağlayacak bir diyet programı hazırlamaları önerilir. Örneğin, et, tavuk, balık, yumurta, kuru fasulye, mercimek, süt, peynir, yoğurt gibi protein bakımından zengin gıdalar tüketmeleri faydalı olacaktır. Bunun yanı sıra, protein takviyeleri de doktor önerisiyle kullanılabilir.
- Tavuk göğsü, ızgara ton balığı gibi çiğnemesi kolay protein kaynaklarına yemeklere ekleyerek kıvamının arttırılması önerilir.
- Protein barlar ve shake’ler protein takviyesi için tercih edilebilir.
Bununla birlikte, protein eksikliğine yol açan bir hastalık söz konusu ise, öncelikle bu hastalığın tedavisine odaklanılmalıdır.
Nörolojik Nedenler
Beyin hasarı, felç gibi nörolojik rahatsızlıklar yemeği yutma ya da yeme bozukluğu yaşatır. Bu tür hastalıklar mide ve bağırsak bileşiğini kontrol eden sinir sistemine zarar vererek, hastanın yemeğe karşı olan talebini azaltabilir. Özellikle felç geçirmiş hastaların çoğu yutma güçlüğü çekmesi nedeniyle beslenme sorunu yaşayabilir, bu da hastaların tüketebileceği yiyeceklerin seçimini sınırlar ve zorlaştırır. Yutma fonksiyonunun tekrar işleyebilir hale gelmesi için tedaviye ihtiyaç duyulabilir ve gerekli durumlarda diyetisyenlerin yardımı alınabilir.
Çözümler
Çözümler başlığı altında hastaların yeme sorunlarına yardımcı olacak bazı öneriler yer almaktadır. İlk olarak yumuşak ve kolay yutulan yiyecekler tüketmek önerilmektedir. Meyve suları, çorba, yumuşak meyve püreleri gibi sıvılaştırılmış ve kolay yutulan yiyecekler yeme sorunlarının üstesinden gelmeye yardımcı olabilir. İkinci öneri ise protein takviyeleri almak şeklindedir. Dengeli bir diyet programı ile protein bakımından zengin yiyecekler tüketmek sağlıklı beslenmeyi sağlayabilir. Son olarak ise ağrıyı kontrol altına almak önerilmektedir. Doktorunuzun size reçete ettiği ağrı kesicileri düzenli bir şekilde kullanarak ağrıyı minimum düzeyde tutabilirsiniz.
Yumuşak ve Kolay Yutulan Yiyecekler
Birçok hastalığın, özellikle kanser tedavisi sürecinde yeme alışkanlıklarını değiştirmesi yaygındır. Yumuşak ve kolay yutulan yiyecekler, hastanın daha rahat bir şekilde yemek yemesine yardımcı olur. Özellikle meyve suları, çorba veya yumuşak meyve püreleri gibi sıvı alımı, hasta için önemlidir. Bu tür yiyecekler, vücudun sıvı alımına da yardımcı olur ve sindirimi kolaylaştırır. Hasta, özellikle işlerini çözdükten sonra yiyecek tüketmeye dikkat etmelidir. Yumuşak ve kolay yutulan yiyeceklerin yanı sıra, düzenli olarak yemek yemeli ve sıvı alımına dikkat etmelidir. Bu, hastanın iyileşme sürecini hızlandıracak ve daha sağlıklı hissetmesine yardımcı olacaktır.
Protein Takviyesi
Hastalığa bağlı yemek yememe sorununu çözmek için hastaların protein bakımından zengin yiyecekler tüketmeleri önerilir. Bu yiyecekler arasında yumurta, tavuk, kırmızı et, soya, baklagiller, süt ve süt ürünleri yer alır. Buna ek olarak, protein supplementleri de kullanılabilir. Ancak, protein bakımından zengin yiyecekler ile beslenen hastaların protein supplementleri kullanmalarına gerek yoktur. Hasta, doktoru tarafından önerilen ve sağlıklı bir diyet programı ile protein ihtiyacını karşılamalıdır.
Ağrıyı Kontrol Altına Almak
Eğer yemek yemek zorunda olduğunuz zaman ağrı veya disfaji hissediyorsanız, doktorunuz size ağrı kesiciler reçete edebilir. Ağrı kesiciler, ağrıyı hafifletmek ve yemeğin daha kolay yutulmasına yardımcı olmak için kullanılabilir. Doktorunuz size uygun bir doz ve kullanım şekli reçete edecektir. Ama unutmayın, ağrı kesicilerin bazı yan etkileri olabilir ve doktorunuzun önerilerine uygun olarak kullanmalısınız.
