Türkiye’de ehliyet almak isteyen kişilerin öncelikle bulundukları yaşa ve ehliyet türüne uygun olması gerekir. Ehliyet başvurusu yapmak için nüfus cüzdanı, sağlık raporu ve sürücü adayları için belirlenen ücret ödenmesi gerekmektedir. Başvurular Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Şube Müdürlükleri tarafından alınır. Başvuruların ardından sınav aşamasına geçilir. Ehliyet adayları öncelikle teorik sınava girerek belirtilen soru sayısının %70’ini doğru şekilde cevaplamaları gerekmektedir. Başarılı olan adaylar ardından direksiyon sınavına girmektedirler.
Adaylar, sınavların sonuçları açıklandıktan sonra ehliyetlerini teslim alabilirler. Ehliyet alımı için belirli bir süre verilir ve bu süre içerisinde ehliyet sahibi olunmaz ise sınavların yenilenmesi gerekmektedir. Ehliyeti kaybedenler veya yenilemek isteyenler de başvurularını Trafik Şube Müdürlüklerine yapmalıdırlar.
Ehliyet almak isteyen kişilerin süreci daha iyi anlayabilmeleri için Emniyet Genel Müdürlüğü’nün websitesinde de ayrıntılı bir rehber yer almaktadır.
Ehliyet Türleri
Türkiye’de geçerli olan ehliyet türleri; A, A1, A2, B, B1, BE, C, C1, CE, D, D1, ve DE şeklindedir. A sınıfı ehliyet motosiklet ve motorlu bisiklet kullanımını kapsarken, B sınıfı ehliyet otomobil, minibüs ve kamyonetlerin kullanımını ifade eder. C sınıfı ehliyet ağır vasıta sürücülüğünü, D sınıfı ehliyet ise yolcu taşımacılığı (otobüs, midibüs, vb.) yapabilmeyi kapsar. Ehliyet sınıflarının yanı sıra trafikte kullanılabilen araçların tonajına göre de sınıflandırılması söz konusu olabilir. Örneğin, B sınıfı ehliyet sahipleri belirli bir tonajın altındaki kamyonetleri kullanabilirler.
Ehliyet sınıfına göre hangi araçları kullanabileceğiniz açıkça belirtilmiştir. Örneğin, B1 ehliyeti sahipleri 3 tekerlekli motorlu araçları, C1 ehliyeti sahipleri ise araçlarının azami toplam ağırlığını 7500 kg’ın altında olan kamyonet, minibüs ve araçları kullanabilirler.
Bununla birlikte, bazı durumlarda özel ehliyet sınıfları da bulunmaktadır. Örneğin, engelli vatandaşlarımız, kendilerini özel ihtiyaçları için kullanacakları araçları sürmek için özel ehliyet sınıfı alabilirler.
Ehliyet türleri oldukça belirgin ve detaylı bir şekilde belirtilmiştir ve kişiler kendilerine uygun olan ehliyet sınıfını belirleyerek araç kullanabilirler.
Ehliyet Başvuru Süreci
Ehliyet alma süreci Türkiye’de oldukça detaylı ve dikkat gerektiren bir süreçtir. İlk olarak ehliyet almak isteyen kişilerin Nüfus Müdürlükleri’nden sürücü belgesi alması gerekmektedir. Ardından, 18 yaşından büyük olan kişiler tarafından Başvuru merkezlerine başvurulması gerekmektedir. Başvuru esnasında kimlik belgesi aslı veya nüfus cüzdan fotokopisi, sağlık raporu, 4 adet biyometrik fotoğraf, eğitim belgesi ve varsa sabıka kaydı belgesi verilmesi gerekmektedir.
Başvuru sonrası adaylara teorik ve pratik sınavlar verilecek ve sınavlarda başarılı olan adaylar ehliyet almaya hak kazanacaklardır. Teorik sınavda motorlu araçlarla ilgili trafik kuralları, trafik işaretleri, araç kontrolleri, ilk yardım ve çevre bilinci konularından sorular bulunmaktadır. Pratik sınavda ise sürücünün aracı nasıl kullanacağı, trafikteki diğer araçlarla uyumlu hareket edebilmesi ve kurallara uygun sürüş yapması beklenmektedir.
Ehliyet Sınavı
Ehliyet almak isteyenler, ehliyet sınavına girmek zorundadır. Sınavlar yazılı ve uygulamalı olarak iki aşamalıdır. Teorik sınav ilk olarak yapılır ve ardından uygulamalı sınav gerçekleştirilir. Sınavlar Trafik Tescil ve Denetleme Büro Müdürlükleri’nde yapılır. Sınavda toplam 50 soru yer alır ve süresi 60 dakikadır. Sınav sonucunda en az 35 doğru yapılması gerekmektedir. Sorular trafik kuralları, trafik işaretleri ve trafik adabı hakkındadır. Sınavda başarısız olan adaylar, belirli bir süre sonra tekrar sınava girebilirler.
Teorik Sınav
Türkiye’de ehliyet almak için adayların geçmesi gereken sınavlar arasında teorik sınav da yer almaktadır. Bu sınavda adaylara, trafik kuralları, trafik işaretleri, trafik kazaları ve çözüm yolları, ilkyardım bilgileri, araç teknik bilgileri gibi konularla ilgili sorular sorulmaktadır. Sınavda toplam 50 soru yer almaktadır ve adayların en az 35 soruya doğru cevap vermesi gerekir.
Teorik sınava hazırlık yaparken, adayların öncelikle trafik kanunları ve yönetmeliği hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Bu nedenle, adayların Trafik Kanunu kitabını okumaları ve öğrendiklerini not almaları önerilir. Ayrıca, hazırlık yaparken çeşitli ehliyet sınavı uygulama programları da kullanılabilir. Bu programlar sayesinde adaylar, sınavda çıkacak soruların örneklerini görebilir ve teorik bilgilerini pekiştirebilir.
Bunun yanı sıra, adayların teorik sınavın konu dağılımını da dikkate almaları gerekmektedir. Konulara göre ağırlık dağılımı farklılık göstermektedir ve adayların bilgi düzeylerine göre çalışma stratejilerini belirlemeleri kaydıyla hangi konulara öncelik verileceğini belirlemeleri gerekmektedir. Konulara göre ağırlık dağılımı ve örnek soruları içeren tablolara çeşitli sürücü kursları ve internet sitelerinden de ulaşmak mümkündür.
Pratik Sınav
Pratik sınavda, sürücülerin araç kullanma becerileri ölçülmeye çalışılır. Sınavda, araç kullanarak farklı durumlarla nasıl başa çıkabileceğinizi de göstermeniz gerekir. Bu yüzden, öncelikle araç kullanma yeteneğinizi geliştirmek için pratik sürüş deneyimlerinizi artırmalısınız.
Sınavda genellikle sürücülerin park etme, geri geri gitme, rampa çıkma ve inme, acil durum duruşu ve sıkışık trafikte hareket etme gibi yetenekleri ölçülür. Bunlar, araç sürüşünde sıkça karşılaşılan durumlar olduğu için sürücülerin bu becerileri iyi şekilde öğrenmeleri ve uygulamaları gerekir.
Pratik sınavda, sürücülerin sınav günü uygun şekilde giyinmeleri gerekir. Rahat ve kullanışlı kıyafetler giymek, sürüş sırasında oluşabilecek stresi engellemeye yardımcı olacaktır. Ayrıca, sınav öncesinde yeterli uyku ve beslenme alışkanlığına sahip olmak, sürücülerin sınavda daha rahat bir deneyim yaşamalarına yardımcı olur.
- Sınav alanına erken gitmek
- Kimlik belgesi ve sınav evraklarını yanınızda bulundurmak
- Sürücü ehliyetinizi yanınızda bulundurmak
- Aracınızı sınav öncesinde kontrol etmek
- Sınav sırasında sakin kalmak ve sınav görevlisinin talimatlarına uymak
Pratik sınavda başarılı olmak için, sürücülerin sınav öncesinde yeterli şekilde hazırlanmaları gerekir. Bunun yanı sıra, sınavı yapacak olan kişinin karşısında sakin kalarak ve talimatları doğru şekilde uygulayarak sınavı başarıyla tamamlayabilirsiniz.
Sınav Sonuçları ve Ehliyet Alımı
Ehliyet sınav sonuçları, genellikle ertesi gün saat 14:00’de açıklanmaktadır. Sınavı başarıyla tamamlayan adayların sonuçlarını, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün web sitesinden veya e-Devlet üzerinden öğrenebilmektedirler.
Başarılı olan sürücü adayları, sonuçların açıklanmasını takiben ehliyetlerini teslim almak için en yakın sürücü kursuna gitmelidirler. Ehliyet alım işlemleri, sınav sonuçlarının açıklanmasından sonraki 2 iş günü içerisinde gerçekleştirilmelidir.
Eğer sınavı başarıyla tamamlayan bir adayın ehliyet kaydı yoksa, ehliyet alımı için belirli bir ücret ödemesi gerekmektedir. Ehliyet alımı işlemleri yapıldıktan sonra, sürücüler Türkiye’de trafiğe çıkabilmektedirler.
Ehliyet Yenileme ve Kayıp Durumunda Yapılması Gerekenler
Ehliyet yenileme ve kayıp durumunda yapılması gerekenler hakkında bilgi sahibi olmak da ehliyet sahibi olmanın önemli bir parçasıdır. Ehliyetin yenilenmesi süreci, geçerlilik tarihinin bitimine yakın bir zamanda başlatılmalıdır. Ehliyet yenileme işlemleri, e-devlet kapısı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü veya ilçe Emniyet Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilebilir. Kaybolan ehliyetler için ise, ilk olarak karakola giderek kayıp evrak tutanağı düzenlenmeli, ardından yine yukarıda bahsedilen yerlerden yeniden ehliyet alınmalıdır. Ehliyet yenileme ve kayıp durumlarında yeniden araç sürmeye başlayabilmek için yeni ehliyetin elden teslim edilmesi gerekmektedir.
